عزاداری از منظر اهل‌سنت
عزاداری یکی از مراسمات اسلامی برای بزرگداشت یاد افراد سرشناس دینی است که از صدر
اسلام رایج بوده است. این مقاله به بررسی این مراسم اسلامی در منابع
اهل‌سنت می‌پردازد.
احمد بن حنبل در
فضائل الصحابه می‌نویسد:
«حَدَّثَنَا اَحْمَدُ بْنُ اِسْرَائِیلَ، قَالَ: رَاَیْتُ فِی کِتَابِ اَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ حَنْبَلٍ رَحِمَهُ اللَّهُ بِخَطِّ یَدِهِ، نا اَسْوَدُ بْنُ عَامِرٍ اَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ، قثنا الرَّبِیعُ بْنُ مُنْذِرٍ، عَنْ اَبِیهِ، قَالَ: کَانَ حُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ، یَقُولُ: " مَنْ دَمَعَتَا عَیْنَاهُ فِینَا دَمْعَةً، اَوْ قَطَرَتْ عَیْنَاهُ فِینَا قَطْرَةً، اَثْوَاهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ؛
امام حسین (علیه‌السّلام) فرمود: هر کس که چشمانش برای ما پر اشک شود و یا یک قطره اشک بریزد
خداوند او را در
بهشت جای خواهد داد.»
طبری نیز این
روایت را در
ذخائر العقبی از
ربیع بن منذر نقل می‌کند.
در سند این روایت افراد متعددی هستند که در ادامه به بررسی آنها پرداخته می‌شود:
این روایت به صورت قطعی به احمد بن حنبل نسبت داده شده است، یعنی علمای اهل‌سنت سند روایت را تا احمد بن حنبل صحیح می‌دانند و
احمد بن اسرائیل را ثقه می‌دانند:
اخرج احمد فی المناقب عن الربیع بن منذر عن ابیه قال: کان حسن بن علی یقول: من دمعت عیناه فینا دمعة او قطرت عیناه فینا قطرة آتاه الله (عزّوجلّ) الجنة
احمد این مطلب را در مناقب از ربیع بن منذر از پدرش نقل کرده است که...
احمد بن اسرائیل بن الحسین ابو جعفر الکاتب... وکان ضابطاً لاموره جزلاً موصوفاً بالذکاء.
احمد بن اسرائیل بن حسین.... او در کارها بسیار دقیق بود، بسیار عاقل و معروف به قدرت حافظه!
ذهبی در
تاریخ الاسلام می‌نویسد: وکان احمد بن اسرائیل من اذکیاء العالم لا یسمع شیئاً الا حفظه
احمد بن اسرائیل از هوشمندان عالم بود که هیچ چیزی نمی‌شنید جز اینکه آن را حفظ می‌کرد!
همچنین در
سیر اعلام النبلاء می‌گوید:
احمد بن اسرائیل ابن الحسین الانباری الکاتب وزیر المعتز کان ذا مکانة رفیعة عند المعتز... وکان یضرب بذکائه المثل لا یسمع شیئا الا حفظه... وقد احدث رسوما وقواعد فی الکتابة بقیت بعده وترک ما قبلها
حافظه او ضرب المثل بود و هیچ چیزی نمی‌شنید جز اینکه آن را حفظ می‌کرد... و قواعدی در باب نگارش ایجاد کرد که بعد از او برجای ماند و قواعد قبل از آن را منسوخ کرد!
وزارة ابی جعفر احمد بن اسرائیل الانباری: کان احد الکتاب الحذاق الاذکیاء
او یکی از نویسندگان زبردست و هوشمند بود.
وقال بعض الجلساء سمعت المعتز بالله یقول... وقال من یلومنی علی حب احمد بن اسرائیل ما سالته عن شیء الا اجابنی بقصته
چه کسی من را به خاطر دوست داشتن احمد بن اسرائیل ملامت می‌کند؟ من از او در هر زمینه‌ای سوال پرسیدم، ماجرای آن را کامل برای من جواب داد!
ابن اسرائیل الوزیر ... وکان اذکی الناس لا یمر بسمعه شیء الی حفظه...
او زیرک‌ترین مردم بود که هرچیزی می‌شنید حفظ می‌شد!...
وحدث ابو القاسم بن زنجی قال: سمعت ابا الحسن علی بن محمد بن الفرات یقول: کثر القول فی حفظ ابی جعفر احمد بن اسرائیل الکاتب الانباری، فاحب اخی ابو العباس ان یقف علی صحة ذلک من بطلانه، فمضی الیه... فعلمنا ان الذی تحدث به عنه حق لا تزید فیه
شنیدیم که آنچه که در مورد (حافظه) احمد بن اسرائیل مطرح می‌شود صحیح است!
۱.
عبدالله بن
احمد بن
محمد بن حنبل در فضائل الصحابة
۲.
حمید بن (مخلد بن) قتیبة
۹۴ ایوب بن خوط من اهل البصرة کنیته ابو امیة وهو الذی یقال له ایوب الحبطی یروی عن قتادة منکر الحدیث جدا یروی المناکیر عن المشاهیر کانه مما عملت یداه ترکه بن المبارک وهو الذی روی عن قتادة عن انس بن مالک قال قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) من کان ذا لسانین فی الدنیا جعل الله له لسانین من نار یوم القیامة اخبرناه الحسن بن سفیان ثنا حمید بن قتیبة ثنا احمد بن اسرائیل ثنا آدم بن ابی ایاس ثنا ایوب بن خوط عن قتادة
بنابراین، او طبق مبانی اهل سنت او یا
حسن الحدیث و یا مستور و
موثق است.
وکان امام المحدثین صنف کتابه المسند وجمع فیه من الحدیث مالم یتفق لغیره وقیل انه کان یحفظ الف الف حدیث وکان من اصحاب الامام الشافعی رضی الله تعالی عنهما وخواصه... ولم یکن فی آخر عصره مثله فی العلم والورع
او امام محدثین بود و در کتاب مسند خویش روایاتی آورده است که دیگران چنین نکرده‌اند و گفته شده است که او یک ملیون
حدیث حفظ بود؛ و از اصحاب
شافعی و خواص او بود... و در زمانش کسی مانند او در علم و
تقوا نبود!
۵۰۳ الاسود بن عامر الشامی نزیل بغداد یکنی ابا عبد الرحمن ویلقب شاذان ثقة من التاسعة مات فی اول سنة ثمان ومائتین
عجلی او را در ثقات آورده است:
الربیع بن منذر کوفی ثقة
و
ابن‌حجر نیز می‌گوید
ابن‌حبان او را در ثقات آورده است:
والربیع بن منذر لم یخرجوا عنه لکن ذکره البخاری وبن ابی حاتم ولم یذکرا فیه جرحا وذکره بن حبان فی الثقات وابوه متفق علی توثیقه والتخریج عنه
ابن‌حجر او را کسی می‌داند که همه اتفاق بر وثاقت او دارند:
والربیع بن منذر لم یخرجوا عنه لکن ذکره البخاری وبن ابی حاتم ولم یذکرا فیه جرحا وذکره بن حبان فی الثقات وابوه متفق علی توثیقه والتخریج عنه
بنا بر این سند این روایت معتبر است.
قبول کلی روایات فضائل الصحابة احمد بن حنبل
حاکم نیشابوری در مورد فضائل نقل شده توسط احمد بن حنبل می‌نویسد:
وقد حدثنا السید الاوحد ابو یعلی حمزة بن محمد الزیدی رضی الله عنه ثنا ابو الحسن علی بن محمد بن مهرویه القزوینی القطان قال سمعت ابا حاتم الرازی یقول کان یعجبهم ان یجدوا الفضائل من روایة احمد بن حنبل رضی الله عنه
از
ابوحاتم رازی شنیدم که می‌گفت: علما وقتی روایت فضائل را از روایت احمد بن حنبل می‌یافتند، آن را می‌پسندیدند!
